ریزازدیادی و تولید گیاه استویا (stevia rebaudina)در استان گیلان

استویا (stevia rebaudiana bertoni) یک گیاه علفی از خانواده asteraseaeاست. برگ های استویا دارای درصد بالایی از قندهای دی ترپن گلیکوزایدی است که 300 بار از سوکروز شیرین ترند و تاثیری در میزان قند خون ندارند و به راحتی برای بیماران دیابتی و افرادی که از چاقی رنج می برند قابل استفاده است. استویا به طور کلی گیاهی خودناسازگار است و تنها در صورت تلاقی ژنوتیپ های مختلف، تعداد محدودی بذر تولید می شود. علاوه بر پایین بودن درصد جوانه زنی بذرهای استویا، تولید جمعیت یکنواخت از طریق کشت بذر امکان پذیر نبوده و گیاهان حاصل از بذر از نظر الگوی رشد، میزان شیرینی و ترکیبات گیاهی متفاوت خواهند بود. کشت بافت روشی مناسب برای ازدیاد گیاهچه های یکنواخت و عاری از بیماری استویا شناخته شده است. در این پژوهش کشت جوانه های جانبی استویا در محیط کشت موراشیگی و اسکوگ (ms) همراه با تنظیم کننده رشد ایندول استیک اسید ((iaa، اسید ایندول بوتریک اسید (iba) و نفتالین ایتیک اسید (naa) در غلظت های 0، 0/5و 1 میلی گرم در لیتر در ترکیب با کینتین و بنزیل آدنین (ba) در غلظت های 0، 1 و 2 میلی گرم در لیتر مورد آزمایش قرار گرفت. نتایج نشان داد که در ترکیب غلظت های مختلف اکسین و سایتوکنین، بهترین نتایج با بالاترین میانگین طول شاخساره، تعداد میان گره، وزن تر، وزن خشک، طول ریشه و تعداد ریشه در محیط ms بدون کینتین و با میزان مناسبی اکسین (iba، naa و iaa) مشاهده شد. به منظور بررسی میزان رشد و عملکرد گیاهچه های استویای حاصل از کشت درون شیشه ای در استان گیلان، 3 تاریخ کشت (25 اسفند، 10 فروردین و 25 فروردین) با 4 تراکم کشت (4، 6، 8 و 10 بوته در متر مربع) در 2 سال متوالی مورد آزمایش قرار گرفت. بیشترین وزن تر و خشک برگ (به ترتیب 4/2±1470/44و 4/0±270/84گرم در مترمربع)، از تاریخ کشت 25 اسفند و با تراکم 10 بوته در مترمربع به-دست آمد. در شرایط آب و هوایی گیلان، 2 برداشت ( 10 تیر و10 شهریور) در سال امکان پذیر است. همچنین میزان فنل کل، فلاونویید و استویوزاید موجود در برگ استویا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که در هر گرم برگ استویا 7/54 میلی گرم فنل، 9/99 میلی گرم فلاونوئید و 5 /173 میلی گرم استویوزاید وجود دارد. فعایت آنتی اکسیدانی برگ استویا نیز 39/69 درصد برآورد شد.